Το σχολείο της … «αναμπουμπούλας»

 

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιός

Δάσκαλος-Κιλκίς

«Οι Έλληνες αεί παίδες εισί» έλεγε ο Αιγύπτιος στον Σόλωνα. Μας αρέσουν οι ωραίες ιστορίες, τα παραμύθια, οι μύθοι και παραδόσεις του λαού μας. Έχω το συνήθειο, όταν εντοπίζω κάποια όμορφη διήγηση από τα περασμένα μεγαλεία του Γένους, να την μοιράζομαι με τους  ..μαθητές μου. Είναι κάτι λεπτομέρειες, όχι σαν αυτές που «κρύβεται ο διάβολος», όπως όψιμα έμαθαν και παπαγαλίζουν κάτι ουτιδανοί κολοκυθολογούντες περί την οικονομίαν, αλλά λεπτομέρειες χαριτωμένες, οι οποίες κρύβουν πολλές φορές διαμάντια ψυχωφελή, που τέρπουν και διδάσκουν. Πραγματικός παιδαγωγικός θησαυρός είναι άγνωστα επεισόδια και συμβάντα κυρίως από την Μεγάλη Σαρακοστή του Γένους, την περίοδο της Τουρκοκρατίας και από την Ανάστασή του, την ευλογημένη Επανάσταση του ’21. Σ’ εκείνη την ιστορική περίοδο κρύβεται, νομίζω, και το κλειδί για μια αληθινή ανάταση της Παιδείας. Μιλάμε για το θαύμα της διάσωσης του Γένους, τα 400-500 χρόνια της φρικτής σκλαβιάς, και λησμονούμε τα προσανάμματα που φώτιζαν την δύσβατη πορεία του.

Οι σημερινές ανθρωποκάμπιες που τρύπωσαν σε καίριες θέσεις και ελέγχουν την Παιδεία, «μαράζωσαν το πνευματικό ολόδροσο δέντρο της φυλής μας» (Κόντογλου). Μας τρέχουν σε σεμινάρια για το Νέο Σχολείο τους και φεύγουμε απ’ αυτά με θλίψη απαρηγόρητο. Έχεις την εντύπωση ότι απευθύνονται σε στελέχη πολυεθνικών επιχειρήσεων και όχι σε δασκάλους. Να μας μιλούν σχολικοί σύμβουλοι, νέας, πολυπολιτισμικής υφής, και να σου φαίνεται ότι όλοι αυτοί κατάπιαν την ίδια ξύλινη κασέτα που τους «εφύτεψε» στο λάρυγγα το υπουργείο δία βίου αμάθειας. Να μας μιλούν άνθρωποι, σχολικοί σύμβουλοι, αναιμικοί, άνυδροι και άκαρποι, χωρίς την πολύτιμη πείρα της τάξης, με τρεις και τέσσερις τετραετίες στο πόστο σαν τους πολύπλαγκτους βουλευτές, που μόνιμος καημός τους είναι η επανεκλογή. (Επειδή διδάσκω σ’ ένα από τα 99 πανελλαδικώς δημοτικά σχολεία, τα οποία «εφαρμόζουν» -σχήμα λόγου αυτό- τα Νέα Προγράμματα Σπουδών, θα επανέλθω στο θέμα. Πρέπει πρώτα να εκτυπώσω καμμιά χιλιάδα σελίδες, που είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του υπουργείου…. φωτοτυπίας, να τις μελετήσω και κατόπιν να σχολιάσω μετά λόγου γνώσεως).

Αυτό που πρόχειρα αποκόμισα από τα «ταχύρρυθμα» σεμινάρια τα οποία επί διήμερο υποστήκαμε είναι ότι στόχος ανομολόγητος των «ιθυνόντων» -οι ξεσκονίστρες της εξουσίας που περιβάλλουν την κ. υπουργό-  η οριστική ρήξη με το παρελθόν. Γλώσσα και ορθόδοξη πίστη, αυτό που ονομάζουμε ζώσα παράδοση του Ελληνισμού, προγράφονται. Η ορθόδοξη πίστη, δεν έχει θέση στο Νέο Σχολείο, διότι δεν προάγει την πολυπολιτισμικότητα, η γλώσσα περιορίζεται στην επικοινωνιακή της διάσταση, αποσιωπάται ότι είναι κυρίως παράγοντας, θεμέλιο ασάλευτο αυτογνωσίας και φορέας πολιτισμού. Γκρεμίζονται ασυλλόγιστα οι γέφυρες που μας φέρνουν στις ρίζες, την μόνη δύναμη που μπορεί να στηρίξει το Έθνος στις τωρινές μεγάλες δοκιμασίες. Αντί να συνέλθουμε, να συνειδητοποιήσουμε ότι η κρίση είναι συνέπεια λανθασμένης πνευματικής επιλογής, η εκπαίδευση στην υπηρεσία της οικονομίας και του κράτους, ετοιμάζεται η χαριστική βολή: το Νέο Σχολείο, με τα Νέα Προγράμματα. Χαντακώνουν και ωραίες λέξεις οι…καινομανείς. Πρόοδος, νέος, δημοκρατικός, κατασπαράχθηκαν οι καημένες στο στόμα των οπαδών του Νέου Σχολείου της… αναμπουμπούλας. ( «Ζούμε μια αναμπουμπούλα, άρα και το σχολείο ακολουθεί αυτήν την… αναμπουμπούλα» όπως «βαθυστόχαστα» μας το περιέγραψε σχολική σύμβουλος-επιμορφώτρια).

Τέλος πάντων, ας επιστρέψουμε στην αρχική σκέψη. Την  περίοδο της Τουρκοκρατίας το Έθνος παρέμεινε άθικτο, χάρη στην συνείδηση μιάς ιστορικής αποστολής. Προσοχή σ’ ένα ωραίο κείμενο: «Το σχολείο, στα χρόνια της σκλαβιάς… μπορούσε με τον επιβλητικό εκείνο, άγιο άνθρωπο, τον σεβαστό γέροντα, δάσκαλο, που χωρίς ίσως ιδέα από παιδαγωγική έτσι σαν με έμμεση μετάγγιση, ψυχή με ψυχή, έδινε στο παιδί τον θησαυρό της δικής του ανώτερης προσωπικότητας. Και ξεσκόλιζε το παιδί, αγνώριστο κυριολεκτικά, άνθρωπος στ’ αλήθεια, που ήταν η ελπίδα, το καμάρι του Γένους, ο φόβος και η ανησυχία του κατακτητή. Πολιτισμένο με τον αφελή μα γερό πολιτισμό, το δασκαλούδι αυτό, στεκόταν αργότερα μπροστά στην κοινωνία και τα έβγαζε πέρα. Όχι μόνο εκείνος που είχε βγει από τα μεγάλα πνευματικά κέντρα που κατάφερε να έχει το δούλο Γένος, μα και εκείνος που είχε περάσει λίγο διάστημα σαν μαθητής στο πρόχειρο Κρυφό Σχολειό. Με τα γράμματα και τα εφόδια, την πολύ ψυχική ανωτερότητα που το έδωσε ο χρόνος της μαθητείας του σ’ εκείνο το σχολείο, το παιδί ήταν σε θέση να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της σκληρής ζωής της σκλαβιάς. Κυβερνούσε αργότερα τη φαμίλια του, μα και το χωριό του όπου η χρεία το καλούσε. Πήγαινε κι έβγαινε ασπροπρόσωπος σε αρχές, σε προξένους σε δυνατούς». (αρχ. Ιω. Αλεξίου, «Η Παιδεία στην Τουρκοκρατία», εκδ. «Ζωής», σελ. 183). Εκείνα τα κολυβογράμματα μόρφωναν χαρακτήρες, διέπλαθαν άνθρωπο με ρίζες.

Και το μυστικό; «Η μετάγγιση ψυχή με ψυχή», η βασιλική οδός για μία ωραία διδασκαλία. Πόσο χαίρονται τα παιδιά, όταν αφήνεις στην άκρη τα βιβλία, αυτά τα τυμπανιαίας αποφοράς κουρελουργήματα, και τους μιλάς από καρδιάς, νοστιμεύοντας τον λόγο σου με το άλας της παράδοσής μας.

«Όταν ο άνθρωπος απομακρύνεται από τα κείμενα και τις παραδόσεις ομοιάζει με στήλην άλατος υπό βροχήν» θα πει παραστατικότατα ο Ανδρέας Εμπειρίκος. Και για να κλείσω όπως άρχισα. Ψάχνω και βρίσκω κείμενα, άνθη μυρίπονα, από τα δοξασμένα χρόνια. Ενθουσιάζουν τα παιδιά, εντυπώνονται ανεξίτηλα στην μνήμη τους, μιλούν για λησμονημένες αξίες, προβάλλουν το πρόσωπο. Στα καθ’ ημάς η προσέγγιση του μορφωτικού αγαθού ήταν πάντοτε αντολογική. Τα πάντα ήταν σαρκωμένα σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Στον άγιο, στον ήρωα, στον ευεργέτη… Να διδάσκεις, τώρα την αρετή της λιτότητας, της ολιγοδεϊας, της πατροπαράδοτης ελληνικής αρετής, με τι; Με συνταγές μαγειρικής; Με αέρα κοπανιστό;

Πριν από τέσσερις μήνες διηγήθηκα στα παιδιά το παρακάτω επεισόδιο του Αγώνα και το θυμούνται σήμερα λεπτομερώς. (Ας κάνουν τον κόπο οι γονείς, να ρωτήσουν τα παιδιά τους να τους διηγηθούν ένα κείμενο που θυμούνται από τα βιβλία γλώσσας τους. Θα καταλάβουν τι εννοώ…).

«Την 20^ην Ιουλίου 1821 συνέτρωγαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Κολοκοτρώνης στους ίσκιους των δέντρων του Άστρους. Γίδα ψητή στρωμένη σε φύλλα, ασκί με ρετσινόκρασο, μισό φλασκί για ποτήρι και μαύρο ψωμί ήταν η ετοιμασία του γεύματος. Όταν εκάθησαν, κόβοντας ο Κολοκοτρώνης το ψητό με τα χέρια του, είπε στον Υψηλάντη. Αυτά είναι τα χρυσά πηρούνια και τα χρυσά μαχαίρια της Ελλάδας και αυτό το ρετσινάτο τα πολύτιμα κρασιά της». (Ούτε ένα κείμενο στα σαχλοέντυπα δεν θα βρεις από τον βίο και την πολιτεία των ηρώων και αγίων του Γένους. Θα βρεις όμως ολοσέλιδη αφίσα στην Στ’ Δημοτικού, στην οποία τα παιδιά καλούνται να πάρουν μέρος σε συλλαλητήρια. Αν απομονώσεις το δεύτερο συνθετικό της λέξης «συλλαλητήριο», έχεις μια πλήρη εικόνα του εκπαιδευτικού συστήματος).

Διώξε τους ασήμαντους χαρτογιακάδες από τα πανεπιστήμια και τα υπουργεία, φτιάξε μου βιβλία με τέτοια κείμενα, βάλε στο φιλότιμο τους δασκάλους και να δεις πώς αλλάζει, «άρδην», η ρημαγμένη πατρίδα.