Εθνικό χρέος η αναζήτηση των νεκρών Ηρώων του 40 – 41!

Γράφει ο Νίκος Θ. Υφαντής

Είναι γνωστή η απάντηση της Ελλάδας στην ιταμή απαίτηση της Ιταλίας στην άνευ όρων παράδοση της χώρας. Η ελληνική απάντηση ήταν ΟΧΙ. Το ιστορικό ΟΧΙ έγινε η κινητήρια δύναμη των ηρωικών παιδιών μας που σκόρπισαν τον τρόμο στους Ιταλούς.

Οι στρατιώτες μας ανέτρεψαν την ιταλική εισβολή και κατατρόπωσαν τις ορδές του ιταλικού φασισμού.

Τα Βορειοηπειρωτικά βουνά αντήχησαν από την ιαχή ΑΕΡΑΣ καταδιώκοντας τους Ιταλούς, οι οποίοι κατατρομαγμένοι υποχωρούσαν στα ενδότερα της Αλβανίας. Η ήττα των Ιταλών ανάγκασε τον Χίτλερ να προστρέξει σε βοήθεια του συμμάχου του Μουσολίνι. Μόνο έτσι, από κοινού Γερμανοί και Ιταλοί, μπόρεσαν να καταλάβουν το μικρό κράτος της Ελλάδος.

Από την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου (28-10-1940) μέχρι τη γερμανική εισβολή (6-4-1941), που ο ελληνικός στρατός αναγκάστηκε να συμπτυχθεί, είχαν περάσει πέντε μήνες, που οι Έλληνες στρατιώτες πολεμούσαν εναντίον των Ιταλών κάτω από τις πιο αντίξοες καιρικές και άλλες συνθήκες. Πέντε μήνες αγώνων σε χιονισμένα βουνά και παγωμένες χαράδρες. Οι Έλληνες έδιναν τον «υπέρ πάντων αγώνα», με τελική κατάληξη την απώθηση και την ήττα των Ιταλών. Ο αγώνας δεν έληξε χωρίς θυσίες. Χιλιάδες παληκάρια άφησαν την τελευταία τους πνοή στα Βορειοηπειρωτικά βουνά. Με τη σύμπτυξη ο ελληνικός στρατός άφησε σε περιοχές της Βορείου Ηπείρου και της Αλβανίας τους ήρωες νεκρούς του.

Έχουμε χρέος αυτούς τους νεκρούς, επώνυμους και ανώνυμους, να τους θυμούμαστε και να τους τιμούμε. Η ταφή τους και η δημιουργία Στρατιωτικών Νεκροταφείων κοντά στους χώρους της ταφής, όπου και αν βρίσκονται, αποτελεί εθνικό χρέος.

Ο απρόκλητος αυτός πόλεμος συνήγειρε και συσπείρωσε τις δυνάμεις του Έθνους, προσέτρεξαν στη φωνή της Πατρίδας και απέτρεψαν την εχθρική εισβολή των Ιταλών.

Στα πεδία των μαχών έπεσαν 13.936 αξιωματικοί και οπλίτες. Από αυτούς τους νεκρούς μας οι 7.976 έμειναν έξω από τα κρατικά μας σύνορα, θαμμένοι ή άταφοι, διάσπαρτοι στην Αλβανία. Άγνωστος ο τόπος της πρόχειρης ταφής τους παραμένουν ξεχασμένοι, άγνωστοι, ανώνυμοι νεκροί στρατιώτες.

Η έρευνα, ο εντοπισμός και η περισυλλογή των οστών των νεκρών μας αποτελεί εθνικό χρέος. Η απότιση φόρου τιμής και ευγνωμοσύνης προς τους άξιους αγωνιστές της πατρίδας, η απόδοση του οφειλομένου χρέους στους νεκρούς μας εκείνης της ηρωικής εποχής, αποτελεί υποχρέωση του ελληνικού κράτους.

Η ιταλική εισβολή και η αποτροπή της χωρίζεται σε τέσσερις περιόδους: Η πρώτη περίοδος είναι η εισβολή των Ιταλών (28 Οκτωβρίου έως 13 Νοεμβρίου 1940), η δεύτερη καλύπτει την ελληνική αντεπίθεση και την υποχώρηση των Ιταλών (14 Νοεμβρίου έως 7 Δεκεμβρίου 1940), η τρίτη καλύπτει την ελληνική αντεπίθεση στο αλβανικό έδαφος (8 Δεκεμβρίου 1940 έως 8 Μαρτίου 1941) και η τελευταία περίοδος περιλαμβάνει την αποτυχημένη εαρινή αντεπίθεση των Ιταλών και την γερμανική εισβολή (9 Μαρτίου μέχρι 28 Απριλίου 1941).

Στις μάχες που έλαβαν χώρα σ’ αυτό το χρονικό διάστημα υπήρξαν πολλοί νεκροί, η ταφή των οποίων γινόταν, λόγω της φύσεως του αγώνα, πρόχειρα, ενώ πάρα πολλοί εγκαταλείπονταν.

Στον ιστορικό τόμο, έκδοση ΔΙΣ (Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού), με τίτλο «Αγώνες και νεκροί 1940-1945», έχουν καταχωρηθεί, βάσει επισήμων στρατιωτικών εγγράφων, νεκροί και αγνοούμενοι, αξιωματικοί και οπλίτες, που έπεσαν στα πεδία των μαχών. Η Ειδική Επιτροπή και η ΔΙΣ συγκεντρώνουν κάθε αρχειακό και φωτογραφικό υλικό από τις έρευνες που διεξάγονται.

Για τους χώρους ταφής υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία. Ένας αριθμός νεκρών ενταφιάστηκε σε ορθόδοξα νεκροταφεία χωριών της Βορείου Ηπείρου. Σε πολλές επιχειρήσεις η ταφή των νεκρών γινόταν πλησίον του τόπου του θανάτου. Σε πολλές περιπτώσεις η ταφή δεν ήταν πάντοτε εφικτή. Πολλοί νεκροί εγκαταλείφτηκαν, σκεπάστηκαν από τα χιόνια και έμειναν άταφοι.

Από τη μελέτη των αρχείων προέκυψαν στοιχεία οργάνωσης στρατιωτικών νεκροταφείων στους Βουλιαράτες, Κοσίνα, Πόγραδετς και Κορυτσά.

Οι Ιταλοί, μετά τη σύμπτυξη του ελληνικού στρατού, όντας κυρίαρχοι της Αλβανίας, συγκρότησαν ειδική μονάδα στρατιωτικών και προχώρησαν σε επιστημονικές έρευνες για τον εντοπισμό και την ανακομιδή των οστών των νεκρών. Κατασκεύασαν και νεκροταφεία στα οποία συγκέντρωσαν οστά Ιταλών, αλλά και Ελλήνων νεκρών, που εύρισκαν κατά τη διάρκεια των ερευνών.

Η Ελλάδα, μετά τη λήξη του πολέμου, επιζητούσε την περισυλλογή των νεκρών, αλλά μέχρι το 1990 κατέστη αδύνατο, λόγω της εμπόλεμης κατάστασης με την Αλβανία. Κατά τη χοτζική περίοδο, παρατηρήθηκαν βανδαλισμοί και καταστροφές νεκροταφείων και μεμονωμένων τάφων. Πολλά νεκροταφεία είχαν αναπτυχθεί σε χωράφια τα οποία καλλιεργήθηκαν.

Μετά την αποκατάσταση των σχέσεων με την Αλβανία, η Ελλάδα έθεσε θέμα διεξαγωγής ερευνών, εντοπισμού και ανακομιδής των οστών και κατασκευής στρατιωτικών νεκροταφείων στην Αλβανία. Πάγια αρχή της ελληνικής πλευράς ήταν τα οστά των πεσόντων σε αλβανικό έδαφος κατά το 1940-1941 να παραμείνουν στον τόπο της θυσίας τους, με την κατασκευή νεκροταφείων – μνημείων.

Το 1997 και 1998 ετοιμάστηκαν πρωτόκολλα προς υπογραφή σχετικά με το θέμα. Το ΥΠΕΞ Αλβανίας δεν τα υπέγραψε. Δέχτηκε να γίνουν έρευνες για την ανεύρεση νεκρών και τη μεταφορά των οστών στην Ελλάδα. Αντίθετα, το ΥΠΑΜ Αλβανίας, μετά τη συνάντηση των υπουργών Άμυνας Ελλάδος και Αλβανίας (25-9-1997), εκφράστηκε θετικά για συνεργασία και έναρξη ερευνών προς εντοπισμό νεκρών. Αποφασίστηκε να χρηματοδοτηθεί η Αρχιεπισκοπή Αλβανίας, η οποία είχε αναλάβει και την κατασκευή του νεκροταφείου στους Βουλιαράτες. Το 1999 η Αρχιεπισκοπή Αλβανίας ανέλαβε την κατασκευή δύο ακόμη νεκροταφείων: Ένα στην Κλεισούρα και ένα στην Κορυτσά.

Στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο χωριό Βουλιαράτες Αργυροκάστρου έχουν εναποτεθεί τα οστά 60 αναγνωρισθέντων νεκρών και άλλων 98 που δεν αναγνωρίστηκαν. Αυτά φυλάγονται στο οστεοφυλάκιο του ίδιου νεκροταφείου. Γενικά στα οστεοφυλάκια και στις σακούλες που υπάρχουν με τα οστά υπάρχει η ένδειξη «ΑΓΝΩΣΤΟΣ», επειδή οι νεκροί δεν έχουν αναγνωριστεί, παρά μόνο ότι είναι Έλληνες.

Οι διαβουλεύσεις με τις αλβανικές Αρχές για την επίτευξη συμφωνίας και την κατασκευή νεκροταφείων στους Βουλιαράτες – Κλεισούρα και Κορυτσά συνεχίστηκαν. Στις 9 Φεβρουαρίου 2009 υπογράφτηκε σχετική συμφωνία. Το ΥΠΑΜ/ΓΕΕΘΑ έχει αναπτύξει έντονη δραστηριότητα με σημαντικά αποτελέσματα.

Ο εντοπισμός και η περισυλλογή των οστών των νεκρών μας αποτελεί χρέος και καθήκον όλων μας. Είναι υποχρέωσή μας η ανεύρεση και ο ενταφιασμός τους, γεγονός που θα απαλύνει τον πόνο τους, θα λυτρώσει τις ψυχές τους και θα τους απελευθερώσει από τη λησμοσύνη.
Στις εθνικές επετείους καταθέτουμε στεφάνια στα μνημεία των πεσόντων, αποτίοντας έτσι φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στους επώνυμους και ανώνυμους νεκρούς, που έπεσαν στους εθνικούς αγώνες και θυσιάστηκαν για την ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της πατρίδας από τις συστάσεως του ελληνικού κράτους μέχρι τις μέρες μας. Δυστυχώς, όμως, δεν γίνεται πια λόγος μετά τις καταθέσεις και τους πανηγυρικούς λόγους για τις θυσίες τους.

Από το επίσημο ελληνικό κράτος παρατηρείται κάποια αβελτηρία, αμέλεια ή και αδιαφορία για ένα τέτοιο καίριο εθνικό θέμα. Δεν γνωρίζουμε γιατί τέτοια έλλειψη φροντίδας και ενδιαφέροντος. Τα νεκρά παλικάρια της ιστορικής εποποιίας του 1940-1941 μας εκλιπαρούν από τους πρόχειρους τάφους τους, σκορπισμένους στις κλεισούρες, στα φαράγγια και στα βουνά της Βορείου Ηπείρου, να περιμαζέψουμε τα οστά τους και να στήσουμε περίλαμπρο κενοτάφιο διαιωνίζοντας στο διηνεκές τη μνήμη τους.

Πολλά ξεχάστηκαν, ας μην ξεχάσουμε και τους νεκρούς ήρωές μας. Έχουμε καθήκον ως ευνομούμενη πολιτεία, κυβερνώντες, οργανισμοί και πολίτες να εργαστούμε με πίστη και να συμβάλουμε στην περισυλλογή των λειψάνων των ηρώων μας.

Κάθε πληροφορία στο ΥΠΑΜ/ΓΕΕΘΑ από τους κατοίκους των περιοχών της Βορείου Ηπείρου (Δελβίνου, Χειμάρας, Αργυροκάστρου, Τεπελενίου, Πρεμετής, Ερσέκας, Λεσκοβικίου, Κορυτσάς) είναι ευπρόσδεκτη. Θα προσφέρουν ουσιαστική βοήθεια πληροφορώντας για τις θέσεις των τάφων των πολεμιστών του ’40, ώστε να περισυλλεγούν τα οστά τους να βρουν την αιωνία ανάπαυση. 

 [www.proinoslogos.gr]