Ρατσισμός : Ανάγκη ή Άποψη;

 

Γράφει ο Κώστας Κ.

Ξεκίνησα να γράφω ένα άρθρο για τον ρατσισμό, αλλά ψάχνοντας διάφορα στοιχεία διαπίστωσα ότι το θέμα είναι τόσο μεγάλο, ώστε είναι αδύνατον να καλυφθεί εμπεριστατωμένα σε ένα άρθρο. Υπάρχουν πολλές μορφές ρατσισμού, τέτοιες που πιθανότατα οι περισσότεροι δεν είχαν ποτέ σκεφτεί  ότι έχουν λειτουργήσει ρατσιστικά κάποια στιγμή της ζωής τους.

Η πλέον γνωστή μορφή ρατσισμού είναι η  ..φυλετική. Είναι άλλωστε και η πιο πολυσυζητημένη στις μέρες μας λόγω των μεταναστών που έρχονται στην χώρα μας. Αυτή η μορφή όμως είναι μόνο το ορατό κομμάτι και δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί ή να το δεχτεί κάποιος ως θέσφατο, αν δεν ψάξει βαθύτερα για τα αίτια που το προκαλούν.

Τους τελευταίους μήνες διαβάζουμε για κάποια οικονομικά κέντρα που αποτελούνται από συγκεκριμένους ανθρώπους και αποφασίζουν για το πώς θα λειτουργεί ο πλανήτης, σκοπεύοντας πρωτίστως στο προσωπικό τους κέρδος και αδιαφορώντας για τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων. Αυτός είναι επίσης ένας ιδιότυπος ρατσισμός, ο οποίος φαίνεται να παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις , όχι τόσο πληθυσμιακά (μιας και μόνο το 20% των ανθρώπων παγκοσμίως κατέχουν το 80% του παγκόσμιου πλούτου και αυτό δύσκολα αλλάζει), όσο αξιακά. Η ανθρώπινη αξία γι αυτούς είναι ισοδύναμη με την αξία του χρήματος.

Τα ίδια τα κράτη λειτουργούν ρατσιστικά απέναντι σε άλλα, προσπαθώντας να απομυζήσουν τους πόρους τους εκμεταλλευόμενοι τους πολίτες αυτών των κρατών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αποικίες. Είναι προφανές ότι αν κάποιες χώρες δεν είχαν τις αποικίες που μερικές εξακολουθούν ακόμη και τώρα να έχουν, σήμερα σίγουρα δεν θα είχαν την οικονομική ευρωστία που διαθέτουν (ακόμα και πλασματικά),  μπορεί ίσως και να μην υπήρχαν καν!

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ανθρώπινης εξέλιξης, ο άνθρωπος πάντα προσπαθούσε να επιβληθεί  είτε σαν ομάδα σε μια άλλη, είτε σε κάποια ζώα προκειμένου να επιβιώσει ή να ζει αυτός καλύτερα, αδιαφορώντας ή αγνοώντας για την ηθική πλευρά του θέματος. Αυτό γινόταν και γίνεται μάλλον ασυνείδητα. Ίσως είναι ένα χαρακτηριστικό επιβίωσης του ανθρώπινου είδους, δεδομένου ότι σε κανένα άλλο ζώο δεν υπάρχει κάποιο αντίστοιχο ένστικτο. Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει κανένας ζωντανός οργανισμός στον πλανήτη, ο οποίος εκμεταλλεύεται κάποιον άλλον ζωντανό οργανισμό αδιαφορώντας  για την επιβίωση του πρώτου, εκτός από τα λεγόμενα «παράσιτα». Τα παράσιτα είναι κάποιοι οργανισμοί, φυτά όπως ο κισσός και ο φίκος, ή ζώα όπως το τσιμπούρι, τα οποία εκμεταλλεύονται άλλους οργανισμούς  για την δική τους επιβίωση. Τελικά είμαστε «παράσιτα» ;  Πως φτάσαμε σε αυτό το σημείο εξελικτικά αφού ο πρόγονός μας, ο πίθηκος, δεν έχει αυτό το ένστικτο ; Τα ερωτήματα αυτά όμως παραπέμπουν σε άλλου είδους ανάλυση, οπότε δεν θα αναζητηθούν οι απαντήσεις.

Αν υποθέσουμε όμως ότι αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση, ανάγκη δηλαδή για επιβίωση, ο ρατσισμός είναι κάτι κακό;  Αυτή είναι η κρίσιμη ερώτηση στην οποία δεν ξέρω αν μπορεί να υπάρξει απάντηση, δεδομένου ότι ο άνθρωπος παραμένει βιολογικά ένα ζώο, η εγκεφαλική του όμως διαφοροποίηση βάζει στο τραπέζι και ζητήματα ηθικής, συναισθημάτων κλπ.

Αν υποθέσουμε ότι είναι κακό, τότε θεωρητικά το ανθρώπινο είδος κακώς υπάρχει.  Δεν γνωρίζω  αν μπορεί ή πρέπει να αλλάξει η συμπεριφορά και η λειτουργία των ανθρώπων, γιατί δεν νομίζω ότι υπάρχουν αντίστοιχα μοντέλα στα οποία μπορούμε να βασιστούμε και να δούμε τα αποτελέσματα αυτής της αλλαγής.

Αν υποθέσουμε ότι είναι καλό, τότε αυτοί που προσπαθούν να ελέγξουν τον κόσμο εκμεταλλευόμενοι τους ανθρώπους , καλά κάνουν. Επομένως, ο μέσος (ανυπεράσπιστος) πολίτης (άνθρωπος), είναι θέμα χρόνου να εξαφανιστεί. Μιλούν για μείωση του πληθυσμού της γης. Ποιος θα αποφασίσει για το ποιος θα πεθάνει και ποιος θα μείνει ; Αυτός που έχει την εξουσία φυσικά (ένστικτο;).

Από την άλλη πλευρά, σε μια σύγχρονη κοινωνία δεν μπορούν να τίθενται θέματα επιβίωσης, τύπου «ο θάνατός σου η ζωή μου». Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς ότι ο ρατσισμός είναι θέμα άποψης. Δεν είναι. Η «σύγχρονη κοινωνία» έχει μια ιστορία μερικών εκατοντάδων ετών στην καλύτερη περίπτωση. Τα ανθρώπινα ένστικτα όμως έχουν ιστορία τουλάχιστον 500.000 ετών. Επομένως, είναι πασιφανές ότι τα αρχέγονα ένστικτα είναι απείρως ισχυρότερα από οποιαδήποτε ηθική, συναισθηματική ή όποια άλλη άποψη. Διώχνω κάποιον γιατί τον φοβάμαι. Αν δεν τον φοβάμαι, δεν ασχολούμαι μαζί του. Φοβάμαι ότι θα μου πάρει το φαγητό (αρχέγονο ένστικτο – επιβίωση) ή θα με σκοτώσει (επιβίωση). Στην σημερινή κοινωνία μπορεί να φοβάμαι ότι θα μου πάρει την δουλειά ή θα με κλέψει.

Η διαφορετικότητα προκαλεί φόβο. Αυτό ισχύει για όλα τα ζώα. Αν βάλει κανείς ένα ζώο, πχ γάτα, με μια ιδιαιτερότητα (για παράδειγμα έχει ένα μάτι ή της λείπει ένα πόδι ή χωρίς τρίχωμα) σε μια ομάδα με άλλες γάτες, θα παρατηρήσει ότι οι άλλες γάτες θα απομακρύνονται από αυτήν και θα την διώχνουν αν προσπαθήσει να πλησιάσει.

Δεν θα σχολιάσω το αν είναι σωστό ή όχι να περιθωριοποιείται η διαφορετικότητα σε μια σύγχρονη κοινωνία. Αυτό είναι επίσης μια άλλη ανάλυση, στην οποία εμπλέκονται η πολιτική και η δικαιοσύνη.

Ούτε θα  σχολιάσω το πώς αφομοιώνεται η διαφορετικότητα σε μια σύγχρονη κοινωνία, γιατί εδώ εμπλέκονται η παιδεία και η θρησκεία.

Και εν τέλει, η αρμονική συμβίωση διαφορετικών ανθρώπων σε μια σύγχρονη κοινωνία είναι ένα τεράστιο θέμα που δεν αναλώνεται σε ένα άρθρο δύο σελίδων.

Υπάρχουν παραδείγματα που διαφορετικοί πολιτισμοί / εθνότητες (η Αμερική δεν συμπεριλαμβάνεται δεδομένου ότι δεν αποτελεί έθνος) συνυπάρχουν αρμονικά, ή τουλάχιστον προσπαθούν με αξιοσημείωτα αποτελέσματα.

Φαίνεται όμως ότι για πολιτικούς λόγους, οι προσπάθειες αυτές περιορίζονται σε ελάχιστες και συγκεκριμένες χώρες, χώρες που δεν αποτελούν κίνδυνο για κάποιες άλλες (ρατσιστικό;)

Νομίζω ότι η έννοια «Ρατσισμός» ως ταμπέλα, στην πραγματικότητα  χρησιμοποιείται για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα συμφέροντα και όχι για να περιγράψει ένα κοινωνικό φαινόμενο, όπως οι περισσότεροι θα ήθελαν ή πιστεύουν. Γι αυτό θα πρέπει να σταματήσει αυτή η «ταμπελοποίηση», γιατί άθελά μας εξυπηρετούμε αυτά τα συμφέροντα που τελικά λειτουργούν εις βάρος μας.