1 Απριλίου του 1955 και δεν ήταν ψέμα

  Γράφει ο Νικόλαος Βανδώρος

«Πολλά λιμάνια μοιάζουν αγκαλιές-μα της Κυρήνειας πάνω από όλα. Η πιο κλειστή, η πιο ζεστή, η πιο γλυκιά αγκαλιά-όχι μάνας, αλλά αδερφής ή ερωμένης. Το μικρό λιμάνι της Κυρήνειας. Δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Σεπτέμβριος ’71, ένας ζεστός Σεπτέμβρης. Ο Σεφέρης άρρωστος στην Αθήνα και εγώ, με τα ποιήματά του σαν οδηγό, ανακαλύπτω την Κύπρο. Σαλαμίνα, Πλάτρες αγία Νάπα. «Αυτός ο κόσμος δεν είναι δικό μας είναι του Ομήρου».
Πιο Ελλάδα από την Ελλάδα, η Κύπρος μου δίνει μια αίσθηση αρχαική. Ίσως είναι η γλώσσα, πιο σκληρά πελεκημένη, πιο άμεση, ίσως είναι το φως, το χρυσό δίχτυ… Λίγα πράγματα μου
έχουν λείψει όσο αυτή η μικρή πολιτεία.»
Σε ποιον ανήκουν τα παραπάνω λόγια θα αναρωτηθείτε. Σε κάποιον ονειροπόλο ή κάποιο αντιδραστικό; Μάλλον σε κάποιον εθνικοπαράφρονα θα ειρωνευτούν κάποιοι. Λυπάμαι, αλλά χάσατε κύριοι! Τα λόγια αυτά ανήκουν στον συγγραφέα Νίκο Δήμου. Ο Νίκος Δήμου μιλάει για Κερύνεια. Πριν γράψει τους ύμνους για τον Κεμάλ και άλλα κουραφέξαλα. Νεανικές απερισκεψίες θα πει κανείς, η νιότη που έλεγε πως θα γινόταν άλλος.. Και συμπληρώνει «Γιατί αν σε χάσω, Κυρήνεια, αν σε ξεχάσω, θα λιγοστέψω σαν Έλληνας, θα φτωχύνω σαν άνθρωπος, θα μικρύνω, θα μαραθώ.»
Γιατί μιλάτε σήμερα θα μας ρωτήσουν. Μήπως, σας βάρεσε η υγρασία του υπογείου στο κεφάλι; Να το ράψετε και να κάτσετε στην γωνία! Είδατε τι πάθανε οι Κύπριοι, θέλετε να πάθουμε και εμείς τα ίδια. Νομίζω τα λόγια του Νίκου Δήμου είναι η καλύτερη απάντηση.
Όσο για το ερώτημα ποιοι είστε εσείς Θα τους αντιστρέψουμε το ερώτημα. Εσείς ποιοι είστε; Από πού κρατάει η σκούφια σας; Που κείσθε ,ποιοι είναι οι τάφοι σας και ποια είναι τα μνήματα σας. Ποια πράγματα συνεχίζεται ακόμα να τιμάτε. Κοιτάτε πως σας καταντήσανε. Σας θάβουν ζωντανούς, πείτε κάτι! Μιλήστε! Δεν θα μπορέσετε αργότερα.
Του 1955 Το ημερολόγιο δεν θα το γυρίσουμε εμείς πίσω σήμερα. Έχει γυρίσει μόνο του. Οι καταστάσεις που ζούμε μας μεταφέρουν πολύ πριν το ’55. Ταξική εκπαίδευση, καραβιές νέων στο εξωτερικό, ανεργία, συνθήκες πραγματικού οικονομικού πολέμου. Πέρα από τα δύσκολα όμως και τα αρνητικά, αναζητούμε και την μαχητικότητα εκείνης της εποχής. Τους καθημερινούς ανθρώπους που ξεπέρασαν τον εαυτό τους έδειξαν πως θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία. Πως μια χούφτα αμούστακα παιδιά τα έβαλαν με μια αυτοκρατορία και κατάφεραν να κερδίσουν την ελευθερία τους. Αυτός ήταν ο αγώνας της ΕΟΚΑ της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών, ένας αγώνας πέρα από κάθε λογική.
Η Κύπρος δεν είναι το 12άρι στην Γιουροβίζιον κάθε Μάιο, ούτε έχει για σημαία το πλυντήριο που ξεπλένει βρώμικο χρήμα- όπως θέλουν τα κανάλια της Αθηναικής χωματερής αυτές τις μέρες. Είναι κάτι καλύτερο. Είναι η κοινή μοίρα του μητροπολιτικού Ελλάδας και του νησιού. Στην ίδια γεωπολιτική τρύπα θα μπούμε αν δεν καταφέρουμε να πούμε όχι στο ξεπούλημα και στην υποταγή. Άλλωστε το αίμα της Κύπρου το 1974 είναι ο θεμέλιος λίθος της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας. Πάνω εκεί στηρίχθηκε. Αν δεν σέβεσαι αυτό είναι σαν να χλευάζεις την ίδια την δημοκρατία. Ελπίζουμε η σημερινή δύσκολή κατάσταση στο νησί να μην οδηγήσει στην κατάργησή της. Αντίθετα η μνήμη όλων αυτών να μας οδηγεί στην ελευθερία στους χρόνους των ρολογιών και της σβελτάδας. Άλλωστε η Κύπρος είναι «ο τόπος που το θαύμα ζει ακόμα» όπως λέει και ο Σεφέρης. Σε αυτό ελπίζουμε και εμείς. Όσοι έχουμε τη δύναμη να ελπίζουμε. Αλλιώς εάν δεν την έχουμε, απλά θυμόμαστε και δεν ξεχνάμε.
Πρώτη Απριλίου λοιπόν σήμερα και δεν είναι ψέμα. Κάποιοι, κάπου, κάποτε ξεπέρασαν τον εαυτό τους και έδειξαν πως η ελευθερία είναι η πεμπτουσία της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης. Aυτούς τιμάμε σήμερα. Τον Δράκο, τον Μάτση, τον Αυξεντίου, τον Παληκαρίδη. Αυτούς που έπεσαν στα πεδία των μαχών, στα κρατητήρια και στην αγχόνη βάζοντας το Εμείς πάνω από το εγώ. Σε έναν αγώνα παλλαικό και αντιαποικιακό. Έχοντας στο μυαλό τους την φράση του μεταγενέστερου τους Μπόμπυ Σαντς, πολιτικού κρατούμενου του Ιρλανδικού IRA, πως «η εκδίκηση θα είναι το γέλιο των παιδιών μας». Ας μην τους διαψεύσουμε…