Μάτι: Οι αιτίες της τραγωδίας – Δέκα ερωτήματα ζητούν απάντηση

Όταν η φωτιά πέρασε τη λεωφόρο Μαραθώνος, η μάχη με τις φλόγες είχε χαθεί...


Όταν η φωτιά πέρασε τη λεωφόρο Μαραθώνος, η μάχη με τις φλόγες είχε χαθεί. Αυτό υποστηρίζουν ειδικοί στη δασοπυρόσβεση. Κι όταν οι φλόγες πέρασαν από την ανύπαρκτη γραμμή άμυνας με... ταχύτητα 120 χιλιομέτρων σε Ραφήνα, Νέο Βουτζά και Μάτι, σκόρπισαν τον θάνατο σε δεκάδες κατοίκους και παραθεριστές που έτρεχαν να σωθούν μην ξέροντας προς τα πού να κατευθυνθούν.

Όπως λένε δασικοί, η φωτιά πέρασε διότι δεν υπήρχε ένα ισχυρό μέτωπο με πυροσβεστικά οχήματα τα οποία σε συνεργασία με τα αέρια μέσα θα μπορούσαν να χτυπήσουν τη φωτιά εμποδίζοντάς την να εξαπλωθεί.

Γιατί συνέβη αυτό; «Επειδή αρχικά υποτίμησαν τη φωτιά και έριξαν όλο το βάρος στο μέτωπο της Κινέτας» υποστηρίζει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Δασοφυλάκων Γιώργος Παπαδιάς, το σπίτι του οποίου στο Μάτι κάηκε ολοσχερώς. «Η διασπορά των πυροσβεστικών δυνάμεων στάθηκε μοιραία».

Γύμνια

Στη συνέχεια φάνηκαν η γύμνια και οι ελλείψεις του συστήματος πυρόσβεσης. Δεν υπήρχαν (ή αν υπάρχουν δεν τέθηκαν σε λειτουργία) σχέδια απομάκρυνσης του κόσμου, δεν έγινε καμία προειδοποίηση κατοίκων και παραθεριστών για τον επερχόμενο κίνδυνο, ενώ δεν προηγήθηκε καμία προσομοίωση.Παράλληλα, τα περιφραγμένα οικόπεδα εμπόδισαν την πρόσβαση του κόσμου στη θάλασσα, ενώ η ανυπαρξία οδών διαφυγής και τα αδιέξοδα των δρόμων εγκλώβισαν κατοίκους και παραθεριστές που βρήκαν τραγικό θάνατο.

Η Πολιτική Προστασία είναι ανύπαρκτη στη χώρα, όπως κατέδειξαν και στο παρελθόν ακραία καιρικά φαινόμενα, και πλέον όχι απλά δεν μπορούν να νιώθουν εμπιστοσύνη οι πολίτες αλλά μάλλον πανικός τούς προκαλείται.

Πριν αρχίσει ο… πόλεμος με τη φωτιά γίνονται ασκήσεις επί χάρτου έτσι ώστε να ξέρουν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές πώς να δράσουν και να κινηθούν. Στη φωτιά της Δευτέρας υπήρξε προειδοποίηση για υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς και οι δυνατές ριπές ανέμων ήταν απολύτως προβλέψιμες, σύμφωνα με τον διευθυντή Ερευνών στο Αστεροσκοπείο Αθηνών Κώστα Λαγουβάρδο.

Η προειδοποίηση όμως για τις καιρικές συνθήκες, με βάση το πώς εξελίχθηκε η κατάσταση, δεν φάνηκε να βοήθησε ιδιαίτερα. Και αυτό διότι, όπως καταγγέλλουν ειδικοί στη δασοπυρόσβεση, ποτέ (μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007) δεν «έτρεξε» κάποιο μοντέλο προσομοίωσης. Για παράδειγμα, αν η φωτιά επρόκειτο να κινηθεί από Νέο Βουτζά προς Μαραθώνα ποια θα έπρεπε να είναι η ενδεδειγμένη αντίδραση των πυροσβεστών και πού και πώς έπρεπε να κατευθυνθεί ο κόσμος. Κοινώς, το πάθημα δεν έγινε μάθημα…

Χωρίς διέξοδο

Στο ότι η κατάσταση ξέφυγε από κάθε έλεγχο συνέβαλε, κατά τους ειδικούς, η απαγόρευση της κυκλοφορίας στη Λεωφόρο Μαραθώνος που είχε ως αποτέλεσμα ο κόσμος να αναζητήσει άλλους δρόμους διαφυγής, όπως από το Μάτι προς το Κόκκινο Λιμανάκι, όπου ο δρόμος φράκαρε από τα αυτοκίνητα, με συνέπεια να εγκλωβιστούν και να απανθρακωθούν δεκάδες άνθρωποι. Όταν η φωτιά πέρασε τη Μαραθώνος, μπήκε σε περιοχές με έντονες εναλλαγές δασικών τμημάτων με κατοικίες, με περιφραγμένα οικόπεδα, και στενούς – τυφλούς δρόμους, όπου δεν μπορούσαν από το φρακάρισμα να κινηθούν τα πυροσβεστικά οχήματα. Το θερμικό κύμα που αναπτύχθηκε μάλιστα, έκανε το μικροκλίμα ανυπόφορο για όσους είχαν εγκλωβιστεί.

Οι δυσκολίες της κατάσβεσης έγιναν από την πρώτη στιγμή γνωστές. Όμως μέχρι στιγμής δεν φάνηκε να είχε δοθεί εντολή εκκένωσης. Αυτό υποστηρίζει ο δήμαρχος Ραφήνας Βαγγέλης Μπουρνούς. Ωστόσο, όπως λένε, δασικοί, πώς μπορεί να είναι ουσιαστική αυτή η εντολή όταν δεν έχει γίνει ποτέ κάποια άσκηση εκκένωσης μιας περιοχής, όταν δεν έχουν οριοθετηθεί ζώνες συγκέντρωσης; Σχέδια δηλαδή ανά περιοχή ξεχωριστά.
Και ενώ το πινγκ-πονγκ των ευθυνών μεταξύ Περιφέρειας και δήμων για το αν δόθηκε τέτοια εντολή συνεχίζεται, αναδεικνύεται και ένα άλλο θέμα: η δόμηση της περιοχής. Και αυτό, διότι, όπως προαναφέρθηκε, τα περιφραγμένα οικόπεδα εμπόδιζαν την πρόσβαση του κόσμου στη θάλασσα.

«Η φωτιά δεν ήταν έρπουσα. Έφευγε με τον αέρα από το ένα σημείο στο άλλο», εξηγεί ο Γιώργος Παπαδιάς. «Δεν υπήρξε σωστός συντονισμός ούτε σχέδιο διαφυγής».

Έλλειμμα ενημέρωσης

Ο κόσμος στην Ελλάδα, σύμφωνα με ειδικούς, είναι ανενημέρωτος για το πώς πρέπει να δράσει σε περίπτωση φωτιάς. Όπως εξηγεί ο ειδικός στις πυρκαγιές δρ Γαβριήλ Ξανθόπουλος, η φωτιά συνήθως θέλει από τρία έως πέντε λεπτά για να περάσει από δασική έκταση και γύρω στα τέσσερα δευτερόλεπτα από ξερά χόρτα.
«Έτσι, αν ο κόσμος ήταν εκπαιδευμένος, θα μπορούσε να ξέρει πότε πρέπει να μείνει στο σπίτι (κλείνοντας τα παράθυρα, βρέχοντας πετσέτες και στεγανοποιώντας τον χώρο) και να γλιτώσει από τον θάνατο…» συμπληρώνει.

Μέχρι στιγμής, δεν έχει γίνει ξεκάθαρο ποιος ήταν υπεύθυνος για τον συντονισμό των δράσεων. Υπενθυμίζεται ότι από το 1998 η δασοπυρόσβεση πέρασε στην Πυροσβεστική, αλλά αν και πέρασαν τόσα χρόνια, ο προβληματισμός για το αν ήταν ή όχι σωστή η κίνηση αυτή υπάρχει ακόμη.

Η φωτιά σε Ραφήνα, Μάτι και Νέο Βουτζά ήταν 100 φορές μικρότερη από αυτήν που είχε εκδηλωθεί στην Ηλεία το 2007.

Τη διαπίστωση αυτή κάνει ο καθηγητής Διαχείρισης Καταστροφών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευθύμιος Λέκκας, θέτοντας ο ίδιος – μέσω των «ΝΕΩΝ» το εξής ερώτημα: «Πώς είναι δυνατόν σε μια τέτοια φωτιά να έχουμε τόσο πολλά θύματα;».

Πειστικές απαντήσεις στο ερώτημα αυτό, τουλάχιστον από την πλευρά των αρμόδιων κυβερνητικών παραγόντων δεν έχουν δοθεί. Και ο αρχικός ισχυρισμός περί «ασύμμετρης απειλής» αποδυναμώθηκε πολύ γρήγορα, όπως άλλωστε είχε συμβεί και το 2007, όταν είχε αποδοθεί στον «στρατηγό άνεμο» η καταστροφή.

Πράσινες βόμβες

Στο μεταξύ, σύμφωνα με δασικούς, τα δάση – κυρίως αυτά από πεύκα – είναι βόμβες έτοιμες να εκραγούν. Κι αυτό επειδή λόγω και των πολλών βροχών έχει συγκεντρωθεί μεγάλη ποσότητα καύσιμης ύλης – τα ξερά δένδρα και τις πευκοβελόνες που δεν έχουν καθαριστεί, αλλά και τα σκουπίδια που υπάρχουν σε πολλά σημεία, κυρίως στα δάση που είναι κοντά στις πόλεις.

Οι ειδικοί εστιάζουν ιδιαίτερα στο τεράστιο έλλειμμα της πρόληψης. Οπως λένε, δασικές πυρκαγιές υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Το θέμα είναι πώς θα μειωθεί ο αριθμός και η έντασή τους, αλλά και θα δοθούν λύσεις στις χρόνιες ελλείψεις του συστήματος δασοπροστασίας.

Τα 10 ερωτήματα που ζητούν απάντηση

1. Γιατί χάθηκε η μάχη στη Μαραθώνος; Κατά μήκος της υπάρχουν δεκάδες κρουνοί, απ’ όπου θα μπορούσαν – θεωρητικά – τα πυροσβεστικά να προμηθευτούν νερό. 
2. Τη φωτιά δεν την κυνηγάς, την περιμένεις, λένε οι ειδικοί. Γιατί συνέβη το αντίθετο; 
3. Γιατί έκλεισε η Μαραθώνος; 
4. Υπήρξε πρόβλεψη για το πού θα κατηύθυναν τον κόσμο; Όπως φάνηκε, ο δρόμος διαφυγής από το Μάτι στο Κόκκινο Λιμανάκι στάθηκε μοιραίος για δεκάδες κατοίκους και παραθεριστές. 
5. Υποτίμησαν ή όχι τη φωτιά δίνοντας όλο το βάρος στην Κινέτα; 
6. Εκτιμήθηκε σωστά η πορεία της φωτιάς; 
7. Συνεκτιμήθηκε η ταχύτητα των ανέμων; 
8. Έγινε ενημέρωση του κόσμου για το πώς και πού πρέπει να κινηθεί; 
9. Υπήρχε σχέδιο εκκένωσης; 
10. Για τη συγκεκριμένη περιοχή, με τις μεικτές χρήσεις, υπήρξε ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο;

“Το Βήμα”
ANIXNEYSEIS
το είδαμε ΕΔΩ 

Πυροσβεστική με δραματικές ελλείψεις