Περιπτώσεις παραβίασης της Συμφωνίας των Πρεσπών από τα Σκόπια

Γράφει η Μαρία Μοτίκα Ερευνήτρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, στον Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης

Έχουν περάσει σχεδόν επτά μήνες από την κύρωση από την ελληνική Βουλή της Συμφωνίας των Πρεσπών που υπεγράφη μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων στις 17 Ιουνίου 2018 και, μεταξύ άλλων, προβλέπει την αλλαγή του ονόματος της γειτονικής χώρας σε...
«Βόρεια Μακεδονία» erga omnes, δηλαδή έναντι όλων, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό και σε διεθνείς οργανισμούς. Ωστόσο, μια σύντομη έρευνα στο διαδίκτυο αρκεί για να διαπιστώσει κανείς αρκετές παραβιάσεις της Συμφωνίας εν σχέσει προς το ονοματολογικό σκέλος.

Σε πολλές ιστοσελίδες δημοσίων και κρατικών οργανισμών, η γειτονική χώρα εξακολουθεί να αναφέρεται με τον όρο «Μακεδονία» ή «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ενώ προβληματισμό προκαλούν και οι ονομασίες ορισμένων μνημείων. Παρακάτω, για λόγους συντομίας θα αναφέρουμε μόνο κάποιες αλλά χαρακτηριστικές περιπτώσεις[1].

Στην ιστοσελίδα για την τουριστική προβολή της χώρας, για την οποία είχε προκληθεί σάλος πριν λίγο καιρό στην Ελλάδα επειδή συνεχιζόταν η χρήση του όρου Μακεδονία (Macedonia Timeless), μπορεί να άλλαξε ο τίτλος σε “North Macedonia Timeless”[2] ωστόσο, ο όρος “North Macedonia” εμφανίζεται μόνο σε δύο ενότητες: «Basic Information about Republic of North Macedonia” και “Tourism in Republic of North Macedonia”. Σε όλα τα άλλα κείμενα του ιστότοπου, η χώρα εξακολουθεί να αναφέρεται με τον όρο «Μακεδονία» ή «Δημοκρατία της Μακεδονίας», π.χ. “Feel “MACEDONIA” through senses”. Επίσης, στην ενότητα εκδηλώσεις (events), γίνεται αναφορά στο Μαραθώνιο της Αχρίδας που θα λάβει χώρα σε λίγες εβδομάδες με την επισήμανση ότι αποτελεί το μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση στη «Μακεδονία» (This international sporting event is the biggest in “Macedonia”)[3].

Στη δε επίσημη ιστοσελίδα του Μαραθωνίου αναφέρεται ότι λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο την «Ημέρα Ανεξαρτησίας της “Δημοκρατίας της Μακεδονίας”»[4] ενώ στον κατάλογο των χορηγών συγκαταλέγεται η Αθλητική Ομοσπονδία της «Μακεδονίας» με το αντίστοιχο λογότυπο.

Εθνική ομοσπονδία καγιάκ

Η εθνική ομοσπονδία καγιάκ φέρει τον τίτλο ‘Кајакарската федерација на “Македонија”’ και στην ιστοσελίδα της[5] υπάρχουν αναφορές σε “Μακεδονία” και “Δημοκρατία της Μακεδονίας”.

Στο Facebook, η επίσημη ιστοσελίδα «Macedonia Timeless» παραμένει ενεργή κι επικαιροποιείται συνεχώς. Φέρει λογότυπο που αποτελείται από έναν ήλιο και τη φράση «Macedonia Timeless». Ακόμη και σήμερα οι αναρτήσεις περιλαμβάνουν το όνομα «Μακεδονία» σκέτο και το hashtag #Macedonia Timeless π.χ. εντοπίσαμε δημοσίευση από τις 30 Ιουλίου 2019, όπου αναφέρεται στα Αγγλικά, «η Δοϊράνη είναι μια ιστορική πόλη στη νοτιοανατολική πλευρά της «Δημοκρατίας της #Μακεδονίας» συνοδεία ανάλογης φωτογραφίας, στις 25 Ιουλίου 2019 αναφέρεται ότι «η “Μακεδονία” είναι μια μικρή χώρα στη Βαλκανική Χερσόνησο» κ.ά.. Υπάρχουν 3-4 παλαιότερες δημοσιεύσεις με τον όρο «Βόρεια Μακεδονία» και περιττό να αναφέρουμε τη σωρεία αρνητικών μηνυμάτων από πολίτες της γείτονος που απαιτούσαν από τους υπεύθυνους της σελίδας να αποκαλούν τη χώρα τους με το όνομα «Μακεδονία», απαίτηση που προφανώς ικανοποιήθηκε.

Υπουργείο Μεταφορών κι Επικοινωνιών

Στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Μεταφορών κι Επικοινωνιών εμφανίζεται στην αρχική σελίδα στο δεξί μέρος χάρτης της χώρας με την ένδειξη «Δημοκρατία της Μακεδονίας»[6].

Σχετικά με τη δημόσια επιχείρηση[7], “Македонијапат”, η οποία είναι αρμόδια για τη συντήρηση και την προστασία εθνικών και περιφερειακών δρόμων, αρχικώς γεννάται το ερώτημα αν είναι νόμιμο να φέρει στην ονομασία της το όνομα «Μακεδονία». Επίσης, στην ιστοσελίδα της, υπάρχει ανακοίνωση από την 1η Ιουλίου 2019 για την «απαγόρευση κυκλοφορίας βαρέων φορτηγών οχημάτων σε κρατικούς δρόμους στη “Δημοκρατία της Μακεδονίας”»[8] (“ЗАБРАНА ЗА ТЕШКИ ТОВАРНИ ВОЗИЛА на државните патишта во ‘Република Македонија’”).

Δημόσια Εταιρία Μεταφορών

H «JCΠ Скопје» αποτελεί Δημόσια Εταιρία Μεταφορών που αναφέρεται ότι υπάγεται στη δικαιοδοσία του Δήμου των Σκοπίων. Σε έγγραφο με ημερομηνία ανάρτησης/δημοσίευσης 29/6/2019 σχετικά με την απασχόληση διοικητικών υπαλλήλων, ενώ στον τίτλο η χώρα αποκαλείται «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας» εντός του κειμένου αναφέρεται αρκετές φορές ότι αυτοί πρέπει να είναι πολίτες της «Δημοκρατίας της Μακεδονίας» (“да е државјанин на ‘Република Македонија’”)[9] .

city tour

Στην επιλογή ’city tour’[10] στην ίδια ιστοσελίδα, εμφανίζεται φυλλάδιο όπου αναφέρονται κάποια σημαντικά αξιοθέατα της πρωτεύουσας π.χ. η Αψίδα «Μακεδονία», η Γέφυρα Γκότσε Ντέλτσεφ «αφιερωμένη στο μεγαλύτερο εθνικό ήρωα της «Μακεδονίας»», Μουσείο «Μακεδονικού» Επαναστατικού Αγώνα, Μουσείο Ολοκαυτώματος για τους Εβραίους από τη «Μακεδονία».

Εθνικό Θεάτρο

Στη σελίδα του Εθνικού Θεάτρου, (“Македонски народен театар”), στις υποενότητες ‘στόχος του θεάτρου’ (Објект)[11] και ‘ιστορία’ (Историјат)[12] της ενότητας ‘Σχετικά με το Εθνικό Θέατρο’ (зa MHT) καθώς και στη διεύθυνση επικοινωνίας[13] ,η χώρα αποκαλείται με τον όρο «Μακεδονία».

Visit Skopje

Στην ιστοσελίδα ‘Visit Skopje’, που όπως αναφέρεται στο κάτω μέρος της σελίδας σε μαύρο φόντο αποτελεί «την επίσημη ιστοσελίδα της πόλης των Σκοπίων , στη “Μακεδονία”», στην ενότητα ‘τουριστικές πληροφορίες’ υπάρχει η φράση «Καλώς Ήλθατε στα Σκόπια! Την πρωτεύουσα της Γης του Ήλιου, τη “Δημοκρατία της Μακεδονίας”»[14]. Στην ενότητα ‘επίσημες γιορτές’ κι αργίες γίνεται λόγος για Αλβανούς, Σέρβους, Βλάχους, Βόσνιους και Τούρκους πολίτες της «Μακεδονίας»[15] και γενικώς, σε διάφορα σημεία της ιστοσελίδας, η χώρα ονομάζεται «Μακεδονία». Στα μουσεία, όλες οι ονομασίες περιλαμβάνουν τον όρο «Μακεδονία» ενώ το σπίτι της Μητέρας Τερέζας βρίσκεται στην οδό «Μακεδονίας».

Μουσείο-Οικίας της Μητέρας Τερέζα

Στη σελίδα του Μουσείου-Οικίας της Μητέρας Τερέζα (Memorial House of Mother Teresa), αναφέρεται στην ενότητα ‘ιστορία’ ότι η Μητέρα Τερέζα ήταν από τη «Μακεδονία» ενώ παρουσιάζονται και αναμνηστικά προς πώληση «εμπνευσμένα από την πολιτιστική κληρονομιά της ”Δ.(ημοκρατίας της) Μακεδονίας”» (inspired by the cultural heritage of ”R. Macedonia”)[16] μεταξύ των οποίων και κεραμικά σε σχήμα παραδοσιακού παπουτσιού που φέρουν τον όρο «Μακεδονία» αλλά και μινιατούρα μακεδονικής ασπίδας «συμβόλου της αιωνιότητας» του 4ου αι. π.Χ. που, προφανώς, στην πραγματικότητα αποτελεί μέρος της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Εθνική Πινακοθήκη

Η Εθνική Πινακοθήκη, αρχικώς, φέρει τον τίτλο “НАЦИОНАЛНА ГАЛЕРИЈА НА “МАКЕДОНИЈА”. Στην επίσημη ιστοσελίδα της το λογότυπό της αποτελείται από τα αρχικά ΝGΜ (National Gallery of “Macedonia”) και στην ενότητα ιστορία η χώρα αποκαλείται «Μακεδονία»[17].

Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος

Το Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος φέρει τον τίτλο “Holocaust Memorial Center for the Jews of Macedonia” (Κέντρο Μνήμης για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων της ‘’Μακεδονίας’’». Στη σελίδα του στο Facebook, βρήκαμε 2 φωτογραφίες αναρτημένες από τουρίστες στις 7 Αυγούστου 2019, όπου φαίνεται σε σιδερένια επιγραφή που βρίσκεται στον εξωτερικό χώρο το μουσείο να αναφέρεται με αυτόν ακριβώς τον τίτλο στην τοπική γλώσσα, τα Αγγλικά, τα Εβραϊκά και τα Ισπανικά καθώς και μια φωτογραφία από μια επιτοίχια επεξηγηματική επιγραφή στο εσωτερικό του μουσείου, όπου και πάλι γίνεται λόγος για Εβραίους της «Μακεδονίας». Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι κατά τις εκδηλώσεις μνήμης τον περασμένο Μάρτιο το συγκεκριμένο χώρο επισκέφθηκε και ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ, οπότε πιθανόν να διαπίστωσε ιδίοις όμμασι την κατάσταση.

“Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα”

Το θέμα του “Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα” είναι ιδιαιτέρως πολύπλοκο, ιδίως για τα όσα περιέχονται κι αναφέρονται στους 2.000 m2 εκθεσιακούς χώρους του, γεγονός που καθιστά αναγκαία την επιτόπια έρευνα από ελληνική αντιπροσωπεία. Περιοριζόμαστε, λοιπόν, σε κάποιες διαδικτυακές πληροφορίες. Στην ιστοσελίδα του, η χώρα αποκαλείται συνεχώς «Μακεδονία» ή «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Στο βιογραφικό του Πάβελ Σάτεφ διαβάζουμε ότι ήταν υπέρμαχος της δημιουργίας «ενός γενικού μακεδονικού απελευθερωτικού κινήματος και στα τρία τμήματα της διαιρεμένης Μακεδονίας»[18] , απηχώντας ευθέως επεκτατικές βλέψεις έναντι τρίτων χωρών. Στην ενότητα ‘ιστορία’ εμπεριέχεται η φράση “на Македонскиoт народ”[20] που μπορεί να μεταφραστεί και ως «του μακεδονικού έθνους» (πβ. «Μακεδονικό Εθνικό Θέατρο» - “ Македонски народен театар”) και ως «του μακεδονικού λαού» αλλά όποια ερμηνεία κι αν προκριθεί δημιουργεί πρόβλημα.

Μνημείο αφιερωμένο στην εξέγερση του Ίλιντεν

Τέλος, στο Κρούσεβο υπάρχει ένα μνημείο-μουσείο φουτουριστικής αρχιτεκτονικής, το οποίο είναι αφιερωμένο στην εξέγερση του Ίλιντεν του 1903 και τη θνησιγενή Δημοκρατία του Κρούσεβο, όπου κάθε χρόνο στις 2 Αυγούστου γίνεται εκδήλωση με προσκεκλημένη την πολιτική και πολιτειακή ηγεσία όπως συνέβη και φέτος παρουσία, μεταξύ άλλων, του Πρωθυπουργού, Ζόραν Ζάεφ. Το μνημείο αυτό ονομάζεται «Ilinden Spomanik» αλλά και… “Makedonium”, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, και με αυτό τον όρο αποκαλείται και σε άρθρο της 2ας Αυγούστου 2019[21] στην επίσημη ιστοσελίδα της κυβέρνησης της γείτονος.

Και ο κατάλογος δε σταματά εδώ. Για λόγους συντομίας, όμως, όπως προείπαμε περιοριζόμαστε στην παράθεση αυτών των χαρακτηριστικών περιπτώσεων. Στη διάθεσή μας βρίσκονται πολλά παρόμοια στοιχεία.

Εκ των προαναφερθέντων καθίσταται αντιληπτό ότι η γειτονική χώρα δεν έχει συμμορφωθεί εξ ολοκλήρου στις επιταγές της Συμφωνίας των Πρεσπών ακολουθώντας μια επιλεκτική στάση τήρησης των συμπεφωνημένων. Μπορεί η επίσημη ονομασία όλων των υπουργείων να έχει αλλάξει αλλά σε πληθώρα περιπτώσεων διαπιστώθηκε η εξακολούθηση της χρήσης του όρου «Μακεδονία» και «Δημοκρατία της Μακεδονίας» σε κρατικές και δημόσιες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο ενώ και η ονομασία κρατικών/δημόσιων οργανισμών, μνημείων κι οδών δημιουργεί πρόβλημα.

Γεννάται, λοιπόν, το ερώτημα για ποιο λόγο δεν τηρείται η συμφωνία αλλά κι αν υπάρχει κάποιος για να ελέγξει αυτές τις παραβιάσεις και τι δέον γενέσθαι. Αυτό που συμπεραίνεται είναι ότι αν ο Τύπος ή απλοί πολίτες της Ελλάδας δεν κινητοποιούνται, η γειτονική χώρα πολλές φορές δεν προχωρά στις απαιτούμενες αλλαγές με αποτέλεσμα η ελληνική πλευρά να είναι αναγκασμένη να βρίσκεται σε επαγρύπνηση λαμβάνοντας ατύπως το ρόλο του επιτηρητή. Η δε κυβέρνηση της Ελληνικής Δημοκρατίας έχει δυο επιλογές: είτε την άσκηση πίεσης για την άμεση και πιστή εφαρμογή της Συμφωνίας από το έτερο συμβαλλόμενο μέρος είτε τη συλλογή όλων των παραβιάσεων που γίνονται από την άλλη πλευρά με σκοπό την κατάργηση της Συμφωνίας με επίκληση του άρθρου 60 της Συμβάσεως της Βιέννης, το οποίο αναφέρει ότι υπάρχει η δυνατότητα λήξεως ή αναστολής εφαρμογής μιας συνθήκης σε περίπτωση ουσιώδους παραβιάσεως των όρων της.

Παραπομπές

[1] Ο έλεγχος των στοιχείων που παραθέτουμε ολοκληρώθηκε στις 10/8/2019
[2]www.northmacedoniatimeless.com
[3]https://northmacedonia-timeless.com/eventscontent?id=8
[4]http://iamo.mk/en_US/info/
[5]https://canoe.mk/login/за-кфм/
[6]www.mtc.gov.mk , πατώντας επάνω στο χάρτη εμφανίζεται σε μεγέθυνση στο: http://www.mtc.gov.mk/Files/Partneri/2018/PatnaKarta_01.pdf
[7]http://makedonijapat.com.mk/page_detail_en.asp?ID=1
[8]http://makedonijapat.com.mk/zabrani.asp
[9]http://www.jsp.com.mk/proekt.aspx?proekt=55
[10]www.jsp.com.mk/citytour.aspx
[11]http://mnt.mk/mk/za-mnt/mnt/objekt-mnt
[12]http://mnt.mk/mk/za-mnt/mnt/objekt-mnt
[13]http://mnt.mk/mk/kontakt
[14]https://visitskopje.mk/tourist-information/
[15]https://visitskopje.mk/national-holidays/
[16]http://memorialhouseofmotherteresa.com/category/souvenirs/cultural-heritage-of-r-macedonia/
[17]http://nationalgallery.mk/istorijat/ , http://nationalgallery.mk/history/?lang=en
[18]https://www.mmb.org.mk/index.phphttp://mmb.org.mk/muzej/index.php/mk/музејска-поставка-mk/2016-01-28-16-45-14/тринаесетто-одделение
[19] Ibid.
[20]http://mmb.org.mk/muzej/index.php/mk/za-nas/историјат
[21] “ВМРО-ДПМНЕ дезинформира дека биле спречени да дојдат на Македониум, напротив, беа уредно поканети и потврдени, но не се појавија’’. Στο: https://www.vlada.mk/node/18717

πηγή