Κωνσταντίνος Καβάφης, ο μεγάλος Έλληνας ποιητής και φιλόσοφος…( Στις 29 Απριλίου 1863 γεννήθηκε, στις 29 Απριλίου 1933 πέθανε.)

Γράφει ο Αθανάσιος Δέμος
Είναι σημαδιακή η ημερομηνία γέννησης και θανάτου του μεγάλου μας ποιητή Κων. Καβάφη. Στις 29 Απριλίου 1863 γεννήθηκε, στις 29 Απριλίου 1933 πέθανε. Ο ίδιος άφησε ένα χειρόγραφο σημείωμα που επέχει θέση αυτοβιογραφίας. Γράφει, λοιπόν, ο ίδιος:

«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια σ’ ένα σπίτι της οδού Σερίφ. Μικρός πολύ έφυγα και αρκετό μέρος τη παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβική μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα.
Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγο Ιταλικά».
Ποιήματα άρχισε να γράφει και να δημοσιεύει από πολύ νωρίς. Το 1876 δημοσίευσε το πρώτο του ποίημα στο περιοδικό «Έσπερος» της Λειψίας. Από τότε συνέχεια ως το τέλος της ζωής του έγραφε και όχι μόνον ποιήματα, αλλά και άρθρα, κριτικά σημειώματα και διάφορες άλλες μελέτες σε περιοδικά της Λειψίας, Αλεξάνδρειας, Πόλης και Αθήνας.
Στην Ελλάδα τον παρουσίασε ο Ξενόπουλος από το περιοδικό «Παναθήναια» στις 30 Νοεμβρίου 1903 και στο εξωτερικό ο Άγγλος καθηγητής Ε. Μ. Φόστερ το 1919, που έγραψε για τον Καβάφη: «Ο Καβάφης είναι τόσο δυνατός και τόσο μεγάλος, ένας ήρωας από τους ήρωες στην πνευματική κίνηση… κι απαγγέλεται με ίσην ευκολία ελληνικά, αγγλικά ή γαλλικά».
Τα θέματά του τα αντλούσε από την ιστορία (της Αλεξάνδρειας των ελληνιστικών χρόνων, τη βυζαντινή και την αρχαία ελληνική), από τη γύρω του ζωή και την προσωπική του ζωή. Ο Καβάφης είναι από τους πιο μεγάλους ποιητές της εποχής του και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη. Κανένας άλλος ποιητής δεν μας έδωσε με τόση ζωντάνια και σαφήνεια τον ηθικό ξεπεσμό και την αγωνία ενός κόσμου που ψυχορραγεί κάτω από το βάρος των αμαρτιών του. Αλλά, έχουμε και τα υψηλά όπως: «τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωήν των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες…».
Αυτός ο ορισμός του ανωτέρου ανθρώπου, του ευσταθούς με συγκατάβαση και του δικαίου με επιείκεια, ο οποίος γνωρίζει ότι θα νικηθεί στον αγώνα της ζωής και μολαταύτα επιμένει στο καθήκον και σ’ αυτό θυσιάζει άκαμπτος κάθε συμφέρον και δεν βρίσκει την δικαίωση, την νίκη και την δόξα παρά μόνον μετά θάνατον, είναι προϊόν μελέτης πολύχρονης και τέλειας γνώσης.
Αντίθετα στο ποίημα «Καισαρίων» έχουμε τον άνθρωπο που υποκύπτει, που υποχωρεί, που γονατίζει μπροστά στο βάρος της μοίρας του. Μιας μοίρας που είναι ουραγός. Δεν έχει γνώμη και άποψη για όσα συμβαίνουν γύρω του. Είναι έρμαιο των αποφάσεων ανθρώπων φαύλων που ψιθυρίζουν το «Πολυκαισαρίη» με ελαφρά την καρδιά και τη συνείδηση. Είναι ο άνθρωπος της κάθε εποχής που αφήνει τους άλλους, μεγάλους ή μικρούς, να αποφασίσουν για την τύχη όχι μόνον την προσωπική, αλλά και της πατρίδας του, του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου μέσα στο οποίο δρα και κινείται.
…«Με φάνηκε που εμπρός μου στάθηκες ως θα ήσουν μες στην κατακτημένη Αλεξάνδρεια, χλωμός και κουρασμένος, ιδεώδης εν τη λύπη σου, ελπίζοντας, ακόμη να σε σπλαχνισθούν οι φαύλοι – που ψιθύριζαν το «Πολυκαισαρίη».
Το έργο του Καβάφη είναι τεράστιο και απέραντο ως προς τη φιλοσοφία που περικλείει και το πιο ολιγόστιχο ποίημά του. Απλά μια εικόνα, μια νύξη θα κάνουμε για να τονίσουμε τη μεγαλωσύνη του με την ευκαιρία του μεγάλου ιωβηλαίου του.
Το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις ΗΠΑ Αμερικής έχει γερές ελληνικές ρίζες. Οι φοιτητές δείχνουν εντυπωσιακό ενδιαφέρον για κάθε τι ελληνικό. Το 1999 ιδρύθηκε στο πανεπιστήμιο αυτό η μόνιμη έδρα που φέρει το όνομα του Κων/νου Καβάφη. Δραστήριοι Έλληνες της ευρύτερης περιοχής του Ντιτρόιτ δημιούργησαν εις το διηνεκές τη διδασκαλία νεοελληνικού πολιτισμού στο πανεπιστήμιο. Σ’ αυτό το πλαίσιο περιλαμβάνεται και η Έδρα Καβάφη. Η Έδρα Καβάφη στεγάζεται στα Τμήματα Κλασικής και Συγκροτικής Φιλολογίας, αναπτύσσοντας έτσι διάλογο και με τον αρχαίο και με τον σύγχρονο κόσμο.
Η γλώσσα του Καβάφη είναι ένα κράμα λογίας και δημοτικής, που δικαιολογείται από το γεγονός ότι ο ποιητής πέρασε τη ζωή του σε ελληνικές παροικίες του εξωτερικού. Ο στίχος του είναι ελεύθερος. Χρησιμοποιεί πολύ τον ίαμβο.
Πολύ γνωστό είναι το ποίημά του ΙΘΑΚΗ για τον συμβολισμό του: «Σαν βγης στον πηγαιμό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νά’ ναι μακρύς ο δρόμος, γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις…».
Η Ιθάκη εδώ είναι σύμβολο. Όταν δηλαδή ξεκινήσει κανείς για κάποιο σκοπό, για κάποιο ιδανικό, δεν πρέπει να βιάζεται. Αντίθετα πρέπει να εύχεται να είναι μακρύς ο δρόμος για να προλάβει να γευθεί πολλές περιπέτειες. Πρέπει να διώξει από την ψυχή του τον φόβο, γιατί ο φόβος είναι που υψώνει μπροστά του εμπόδια και αναποδιές. Η δειλία και ο δισταγμός συντελούν στην αποτυχία του ταξιδιού. Πρέπει ακόμη να δοκιμάσει κανείς το άγνωστο, να μην το αποφύγει. Να γυρίσει ξένους τόπους και ξένους ανθρώπους και από αυτούς να πάθει αλλά και να μάθει. Να μη ξεχνά όμως τον σκοπό του. Να αφήσει το ταξίδι να διαρκέσει πολύ για να καταλήξει στην Ιθάκη (δηλ. στον σκοπό του) πλούσιος όχι σε υλικά αγαθά, αλλά σε πείρα και γνώση. Και όταν φθάσει εκεί δεν πρέπει να απογοητευθεί αν η κατάκτηση του ιδανικού δεν του αποφέρει αγαθά υλικά. Το ιδανικό ήταν η αφορμή του ταξιδιού που έδωσε τα πλούτη τα ακατάλυτα της πείρας και της γνώσης.
Γενικές κρίσεις: Στο θαυμάσιο αυτό ποίημα περιέχεται μια ολόκληρη κοσμοθεωρία που μπορεί να συνοψιστεί ως εξής: «Είναι ανεκτίμητη η αξία της πείρας». Η επιτυχία ενός σκοπού (μιας Ιθάκης) δεν έχει τόση σπουδαιότητα, όση έχει ο αγώνας, η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την επιτυχία του σκοπού. Εκείνο δηλαδή που ενδιαφέρει δεν είναι η αφετηρία και το τέρμα, αλλά η ενδιάμεση απόσταση (ο πηγεμός για την Ιθάκη). Ένας γνωστικός άνθρωπος, λοιπόν, δεν βιάζεται να φθάσει στο τέρμα, δεν πρέπει να βιάζεται κατά τον Καβάφη, γιατί ο «πηγαιμός», το ταξίδι έχει να προσφέρει ανυπολόγιστα πλούτη και εμπειρίες κάθε είδους και ποιότητας, αντιξοότητες (Κύκλωπες, Λοιστρυγόνες) ατυχίες (ο άγριος Ποσειδώνας) αλλά και καλές πραμάτιες που πρέπει να αποκτήσει.
Και όσο πιο πολύ διαρκέσει το ταξίδι, όσο πιο «μακρύς» είναι ο δρόμος, τόσο πλουσιότερος σε πείρα θα γυρίσει στην Ιθάκη ο ταξιδιώτης. Ο γυρισμός δεν έχει πολλά να προσφέρει. Η επιτυχία του σκοπού είναι μια πρόσκαιρη χαρά. Μόνιμο αγαθό, ανυπολόγιστης αξίας, έχει μείνει η σοφία, η πείρα και η γνώση που απόκτησε ο ταξιδιώτης στις περιπλανήσεις του. Η φτωχή Ιθάκη δεν γέλασε τον ταξιδευτή, γιατί του πρόσφερε την αφορμή για το ωραίο και διδακτικό ταξίδι.
Με αυτά τα ολίγα που είδαμε πιο πάνω εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι ο Καβάφης είναι πραγματικά ποιητής – φιλόσοφος. 
 [proinoslogos.gr]