«Η διάσπαση του ελληνικού μετώπου στη Δυτική Μακεδονία»

του Παντελή Καρύκα
Συγγραφέα – hellasforce.com
H 28η Οκτωβρίου ήταν η αρχή ενός μεγάλου πολέμου που κράτησε χρόνια, ενα μέρος αυτού του πολέμου ήταν και το Μέτωπο στην Δυτική Μακεδονία, που εποφθαλμιούσαν εκτός από τους Γερμανούς και οι Βούλγαροι.

Το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ) είχε από νωρίς αντιληφθεί την γιουγκοσλαβική κατάρρευση. Δεν χρειαζόταν άλλωστε μαντικές ικανότητες για αυτό. Ήδη από το μεσημέρι της 6ης Απριλίου 1941 Γιουγκοσλάβοι φυγάδες κατέφθαναν έντρομοι στη Φλώρινα. Η κατάσταση επιδεινώθηκε την επομένη, καθώς παρουσιάστηκαν στην πόλη ακόμα και Γιουγκοσλάβοι στρατηγοί, δηλώνοντας ξεκάθαρα ότι η μάχη είχε χαθεί.
Ο στρατηγός Τσολάκογλου ζήτησε οδηγίες από το αρχηγείο. Αλλά, καθώς ακόμα βρισκόταν σε εξέλιξη και η μάχη των Οχυρών, με τους Γερμανούς να μην έχουν κατορθώσει να διασπάσουν την ελληνική άμυνα και καθώς το γιουγκοσλαβικό αρχηγείο δεν παρείχε έγκυρες πληροφορίες στο αντίστοιχο ελληνικό, ο Παπάγος δεν ήταν σε θέση να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις.
Ως πρώτο μέτρο άμυνας, πάντως, το ΤΣΔΜ, είχε διαθέσει την Μεραρχία Ιππικού, ενισχυμένη με την 21η Ταξιαρχία Πεζικού για την φρούρηση του διαδρόμου της Φλώρινας, από τις Πρέσπες, μέχρι τις παρυφές του Βίτσι.
Μια ίλη κάλυψε τη περιοχή του Αγ. Γερμανού Πρεσπών, το 3ο Σύνταγμα Ιππικού (ισοδύναμο με τάγμα πεζικού), με έναν λόχο προκάλυψης και μια πυροβολαρχία, τάχθηκαν στη διάβαση Πισοδερίου, το 1ο Σύνταγμα Ιππικού και μια πυροβολαρχία, τάχθηκαν στην διάβαση Τρίβουνου, ένας λόχος του 88ου ΣΠ τάχθηκε στην διάβαση Κλεισούρας και οι λοιπές δυνάμεις αναπτύχθηκαν κατά μήκος της τοποθεσίας, μέχρι το Νυμφαίο της Φλώρινας, που είχε ανάπτυγμα μεγαλύτερο των 32 χλμ. Στο μεταξύ η διαταγή έναρξης της υποχώρησης από τις με τόσο κόπο και αίμα καταληφθείσες θέσεις στη Βόρεια Ήπειρο, δόθηκε τελικά μόλις στις 12 Απριλίου, όταν ο Γερμανοί είχαν ήδη καταλάβει τη Φλώρινα και είχαν διασπάσει την αμυντική τοποθεσία στη στενωπό Κλειδίου.
Οι Γερμανοί έλαβαν επαφή με την τοποθεσία αντίστασης της Μεραρχίας Ιππικού την 10η Απριλίου. Το ελληνικό ιππικό, πέραν πάσης αντικειμενικής προσδοκίας απέκρουσε τους Γερμανούς, προκαλώντας τους και σοβαρές απώλειες. Στο Πισοδέρι ειδικά, το 3ο Σύνταγμα Ιππικού, σφυροκοπούμενο για 5 ώρες, όχι μόνο δεν «έσπασε», αλλά σύντριψε όλες τις γερμανικές εφόδους, γεμίζοντας γερμανικά πτώματα τι γύρω πλαγιές. Ωστόσο η διάσπαση της τοποθεσίας Κλειδίου, στην οποία είχε διατεθεί και το μεγαλύτερο μέρος του 88ου ΣΠ, υποχρέωσε τη Μεραρχία να οπισθοχωρήσει, σταδιακά.
Οι Γερμανοί, μετά την διάσπαση του μετώπου των Αυστραλών στο Κλειδί, κινήθηκαν ταχύτητα, με ένα μέρος των δυνάμεών τους να κατευθύνεται νοτιοδυτικά, με προφανή στόχο, να αποκόψει την οδό υποχώρησης των ελληνικών δυνάμεων που πολεμούσαν στη Βόρεια Ήπειρο.
Από τη στιγμή που οι βρετανικές δυνάμεις είχαν αρχίσει να υποχωρούν προς Γρεβενά, αφήνοντας ακάλυπτο το δεξιό των ελληνικών δυνάμεων, ήταν πράγματι απίθανο να διασωθεί ο Ελληνικός Στρατός. Θα μπορούσε να έχει διασωθεί μόνο αν εγκατέλειπε τις θέσεις του στη Βόρεια Ήπειρο, αμέσως μετά το πέρας της ιταλικής Εαρινής επίθεσης, σχηματίζοντας νέο μέτωπο από το Ιόνιο ως τον Όλυμπο. Κάτι τέτοιο όμως δεν ήταν δυνατό να συμβεί, εφόσον ακόμα δεν είχε εκδηλωθεί η γερμανική επίθεση.

του Παντελή Καρύκα
Συγγραφέα – hellasforce.com